عادات نادرست برای سلامت مفاصل
علل، علائم و درمان تجمع مایع زانو
اگر احساس می‌کنید یکی از زانوهایتان بیشتر از دیگری متورم شده است و همچنین درد و حساسیت به لمس در زانوی خود احساس می‌کنید، ممکن است دچار تجمع مایع در زانوی خود شده باشید. به طور معمول، همه ما مقداری مایع مفصلی طبیعی در زانوهایمان داریم. با این حال، در برخی موارد، مایع مفصلی بیش از حد افزایش می‌یابد و در مفصل تجمع می‌یابد و باعث تورم، درد و مشکل در حرکت زانو می‌شود. این بیماری که به عنوان افیوژن مفصلی نیز شناخته می‌شود، می‌تواند به دلایل مختلفی مانند زمین خوردن، کشیدگی، آسیب‌دیدگی، بیماری‌های روماتیسمی، آرتروز یا عفونت‌ها رخ دهد.
از آنجایی که مفصل زانو یک مفصل تحمل کننده وزن و فشار زیادی است، بیشتر از سایر مفاصل آسیب می‌بیند. بنابراین، تجمع مایع در زانو یک بیماری شایع است. با این حال، اگر علت اصلی درمان نشود، ممکن است به مرور زمان در حرکات زانو دچار مشکل شود و مریض مجبور شود زندگی روزمره خود را محدود کند.
کسب اطلاعات دقیق برای تشخیص زودهنگام مشکل و شروع درمان مهم است. اگر شما هم با مشکل مشابهی مواجه هستید، می‌توانید ادامه نوشته ما را بخوانید تا متوجه شوید چه چیزی باعث تجمع مایع در زانو می‌شود، علائم آن چیست و چه چیزی برای تجمع مایع در زانو مفید است.
متخصص ارتوپدی،
دوره تکمیلی جراحی زانو و لگن و آرتروپلاستی (تعویض مفاصل) و آرتروسکوپی،
فلوشیپ جراحی ستون فقرات و جراحی های کم تهاجمی آندوسکوپیک ستون فقرات.
در این نوشته می خوانید:
چه چیزی باعث تجمع مایع در زانو (افیوژن مفصل) می‌شود؟
تجمع مایع زانو وضعیتی است که در نتیجه تجمع بیش از حد مایع در مفصل، باعث تورم در زانو می‌شود (شکل 1). این بیماری در پزشکی به عنوان افیوژن مفصل زانو تعریف می‌شود. اگرچه افیوژن مفصلی می‌تواند در مفاصلی مانند دست، آرنج، شانه و مچ پا نیز دیده شود، اما مفاصل زانو بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند.
تجمع مایع در زانو باعث تورم در مفصل زانو می‌شود. در سمت چپ مفصل زانو متورم و در سمت راست زانویی با ظاهر طبیعی مشاهده می‌شود.
به طور معمول، همه ما مقدار کمی مایع در مفاصل خود داریم که به عنوان "مایع سینوویال" شناخته می‌شود. مایع مفصلی یا مایع سینوویال، به عنوان روان کننده در مفصل زانو عمل می‌کند و اصطکاک بین استخوان‌ها را در حین حرکت کاهش می‌دهد. بنابراین، ضمن عملکرد محافظتی، حرکت راحتی را فراهم می‌کند. در عین حال، نیازهای تغذیه‌ای و اکسیژنی بافت غضروف را برآورده می‌کند.
در واقع، مایع سینوویال به عنوان یک واکنش محافظ طبیعی بدن در هنگام آسیب زانو تولید می‌شود. به طور معمول، مقدار مایع درون مفصل نزدیک به ۴ میلی‌لیتر است. با این حال، به دلایل مختلفی مانند آرتروز، آسیب یا عفونت، مایع مفصلی بیش از حد در زانو ممکن است افزایش یابد و باعث تورم و محدودیت حرکت شود.
علل تجمع مایع در زانو شامل موارد زیر است:
- آسیب‌ها،
- پارگی منیسک
- آسیب‌های رباط و تاندون
- شکستگی‌ها،
- آرتروز
- بیماری‌های روماتیسمی مانند نقرس و آرتریت روماتوئید،
- فشار مکرر روی مفصل (مانند استفاده بیش از حد از زانو)
- بورسیت (التهاب کیسه‌های نرم که به عنوان بالشتک عمل می‌کنند)
- عفونت،
- چاقی (چاقی مفرط)
- کیست‌ها و تومورها.
وقتی تجمع مایع در زانو به دلیل عفونت میکروبی باشد، علائم معمولاً به سرعت ایجاد می‌شوند و شدید هستند. عفونت مفصل به عنوان آرتریت سپتیک شناخته می‌شود. در چنین حالتی، تورم در مفصل زانو با تب، قرمزی، حساسیت به لمس و دردی که با حرکت افزایش می‌یابد، همراه است.
اگر عفونت به جریان خون سرایت کند، می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. بنابراین، توصیه می‌شود در صورت مشکوک بودن به آرتریت سپتیک، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
علائم تجمع مایع در زانو چیست؟
شایع‌ترین علائم تجمع مایع در زانو، تورم، درد و محدودیت حرکت در زانو است. وقتی زانوی آسیب‌دیده را با زانوی دیگر خود مقایسه می‌کنید، متوجه تورم در جلوی زانو، به خصوص بالای کشکک زانو، خواهید شد. گاهی اوقات ممکن است به دلیل تورم، خم شدن و کشش زانو برای شما دشوار باشد.
به طور کلی، علائم تجمع مایع در زانو شامل موارد زیر است (شکل 2):
- تورم اطراف کشکک زانو
- درد و حساسیت در زانو،
- احساس سفتی در مفصل،
- عدم توانایی در دادن وزن روی زانوی آسیب دیده،
- مشکل در حرکات زانو، محدودیت حرکات،
- در برخی موارد، قرمزی و گرمی در ناحیه متورم.
علائم تجمع مایع در زانو می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. علاوه بر این، بسته به شرایطی که باعث افیوژن مفصل شده است، ممکن است علائم دیگری نیز مشاهده شود. برای مثال، اگر تجمع مایع در مفصل زانو در اثر آسیب ایجاد شود، ممکن است علائمی مانند کبودی وجود داشته باشد، یا اگر عفونت میکروبی وجود داشته باشد، ممکن است علائمی مانند قرمزی،افزایش دمای مفصل، تب و ضعف ایجاد شود.
علائم تجمع مایع در زانو
در صورت تورم و تجمع مایع در زانو، چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
- اگر علائمی مانند درد زانو و حساسیت به لمس در عرض چند روز کاهش نیافت،
- اگر نمی‌توانید زانوی خود را خم و راست کنید،
- اگر نمی‌توانید بیش از چند دقیقه بایستید یا راه بروید،
- از مراجعه به پزشک متخصص ارتوپدی، به خصوص اگر مشکوک به عفونت (درد و افزایش گرمی زانو) هستید، غافل نشوید.
تجمع مایع زانو چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تجمع مایع زانو توسط پزشک ارتوپد از طریق معاینه فیزیکی، آزمایش‌های تصویربرداری و ارزیابی آزمایشگاهی مایع گرفته شده از مفصل شما تشخیص داده می‌شود. ممکن است نمونه‌ای از مایع زانو با سوزن گرفته شود، به طور خاص برای یافتن علت اصلی. این فرآیند آسپیراسیون نامیده می‌شود. علاوه بر این، آسپیراسیون تورم و فشار روی زانو را کاهش می‌دهد و باعث تسکین و تسکین درد می‌شود. مایع گرفته شده برای آنالیز مایع مفصلی و کشت به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
در حالت عادی، مایع مفصلی شفاف است و غلظتی کمتر از سفیده تخم مرغ دارد. رنگ، بافت و محتوای مایع گرفته شده از زانو اطلاعات مهمی در مورد بیماری که باعث افیوژن شده است، ارائه می‌دهد. برای مثال، وجود گلبول‌های سفید خون بیشتر از حد معمول نشان‌دهنده عفونت می باشد، در حالی که تشخیص کریستال‌های اسید اوریک نشان‌دهنده نقرس است.
علاوه بر این، معاینات تصویربرداری رادیولوژیک مانند اشعه ایکس، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و توموگرافی کامپیوتری (CT) نیز به تعیین علت مشکل کمک می‌کنند.
تجمع مایع زانو چگونه درمان می‌شود؟
درمان تجمع مایع در زانو به علت اصلی آن بستگی دارد و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. درمان‌های اولیه برای افیوژن مفصلی شامل مسکن‌ها و داروهای ضدالتهاب، کمپرس سرد روی زانو و استراحت است. اگر زانوی شما به شدت متورم شده باشد، می‌توان مایع سینوویال انباشته شده را با سوزن خارج کرد تا فشار داخل مفصل کاهش یابد. این فرآیند به عنوان آسپیراسیون شناخته می‌شود (شکل 3).
آسپیراسیون مایع مفصلی با سوزن در صورت تجمع مایع در زانو.
اگر علت تجمع مایع در مفصل زانو عفونت باشد، درمان آنتی‌بیوتیکی و شستشوی مفصل با آرتروسکوپی انجام می‌شود. اگر به آرتریت روماتوئید یا سایر آرتریت‌های خودایمنی مبتلا هستید، پزشک ورماتولوژی داروهایی برای تسکین علائم و درمان بیماری روماتیسمی تجویز می کند.
می‌توانیم روش‌های مورد استفاده برای درمان تجمع مایع در زانو را به شرح زیر فهرست کنیم؛
- دارو درمانی،
- کاربرد کمپرس سرد،
- آسپیراسیون مفصل،
- تزریق کورتیکواستروئید برای کاهش التهاب و تسکین درد،
- استفاده از زانوبند یا آتل برای تثبیت مفصل زانو.
- فیزیوتراپی و ورزش برای بهبود عملکرد و قدرت زانو پس از دوره اولیه.
در موارد جدی‌تر که این روش‌های درمانی فایده‌ای نداشته باشند، ممکن است نیاز به درمان جراحی باشد. در موارد آسیب شدید مفاصل و آرتروز، بهترین گزینه جراحی تعویض مفصل زانو است. علاوه بر این، آرتروسکوپی زانو، یک روش جراحی بسته، می‌تواند برای ترمیم آسیب‌هایی که باعث تورم در زانو می‌شوند، استفاده شود. اگر شروع ناگهانی عفونت مفصل، که آرتریت سپتیک نامیده می‌شود، تشخیص داده شود، مداخله جراحی فوری مورد نیاز است.
چه چیزی برای تجمع مایع در زانو مفید است؟
روش‌هایی وجود دارد که می‌توانید در خانه انجام دهید و برای تورم زانو و تجمع مایع در زانو مفید هستند (شکل ۴).
اگر با تورم و تجمع مایع در زانوی خود مواجه هستید، می‌توانید روش‌های زیر را امتحان کنید. با این حال، در شرایط جدی مانند عفونت و علائم شدید، از مراجعه فوری به پزشک غافل نشوید.
روش‌های مفید برای تجمع مایع در زانو
- یکی از بهترین روش‌ها برای درمان تجمع مایع در زانو، استفاده از سرما است. شما می‌توانید با قرار دادن یک کیسه یخ پیچیده شده در حوله به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه و چندین بار در روز، به تسکین درد و تورم زانو کمک کنید.
- از انجام فعالیت‌هایی مانند حمل بار سنگین یا حرکاتی که زانوی شما را تا حد امکان خسته می‌کند، خودداری کنید و سعی کنید استراحت کنید.
- راه دیگر برای تسکین تورم زانو و درد زانو ناشی از افیوژن مفصلی، استراحت دادن به پای آسیب دیده با بالا بردن آن بالاتر از سطح قلب است. این کار به کاهش جریان خون به زانوی شما کمک می‌کند، که می‌تواند به تسکین التهاب، تورم و درد کمک کند. برای راحتی بیشتر، سعی کنید یک بالش زیر پاهایتان قرار دهید.
- شما می‌توانید با بستن آرام پا با بانداژ، از تورم بیشتر جلوگیری کنید. با این حال، از بانداژ خیلی محکم خودداری کنید تا از محدود شدن گردش خون جلوگیری شود.
- یکی از بهترین روش‌ها برای درمان تجمع مایع در زانو، به خصوص برای بیماران مبتلا به آرتروز، فیزیوتراپی و برنامه‌های ورزشی است. شما می‌توانید با انجام تمرینات ورزشی با شدت کم، علائم خود را تسکین دهید. این اقدامات بعد از سپری شدن درمان های اولیه انجام می شود.
- علاوه بر این، استفاده از مسکن های توصیه شده توسط پزشک نیز درد زانوی شما را کاهش می دهد.
آیا می‌توان از تجمع مایع در زانو جلوگیری کرد؟
اگرچه همیشه نمی‌توان از افیوژن مفصل یا تجمع مایع در مفصل زانو جلوگیری کرد، اما می‌توانید با انجام برخی اقدامات احتیاطی، این خطر را کاهش دهید. در اینجا چند نکته وجود دارد که می‌توانید برای محافظت از سلامت زانو و جلوگیری از تجمع مایع در زانو انجام دهید:
- حفظ وزن سالم،
- دردی را که تجربه می‌کنید نادیده نگیرید،
- ورزش کنید و عضلات اطراف زانوی خود را تقویت کنید،
- از فعالیت‌ها و حرکاتی که به زانوهای شما فشار وارد می‌کند، به خصوص در سنین بالاتر، خودداری کنید.
- در صورت تجربه هرگونه آسیب زانو، قبل از اینکه مفصل بیش از حد آسیب ببیند، با پزشک مشورت کنید.
تجمع مایع در زانو می‌تواند باعث درد زانو، سفتی مفصل و مشکل در حرکت شود که می‌تواند بر زندگی روزمره شما تأثیر منفی بگذارد. بنابراین، مهم است که با یک پزشک ارتوپد مشورت کنید تا مشکل اساسی مشخص شود و بدون تأخیر درمان شروع شود. به یاد داشته باشید، تأخیر در درمان می‌تواند باعث آسیب طولانی‌مدت و جبران‌ناپذیر به مفصل زانو و بافت‌های اطراف آن شود.
متخصص ارتوپدی،
دوره تکمیلی جراحی زانو و لگن و آرتروپلاستی (تعویض مفاصل) و آرتروسکوپی،
فلوشیپ جراحی ستون فقرات و جراحی های کم تهاجمی آندوسکوپیک ستون فقرات.
